Frí í dag!

Gleðilegan þriðja maí. Baráttudagur verkalýðsins var á laugardegi í ár og tóku því fá eftir þessum aukafrídegi í dagatalinu. Í ár eru jóladagur og annar í jólum einnig um helgi sem þýðir að þrír frídagar eru ekki á virkum degi í ár. Hins vegar er 17. júní á fimmtudegi og veitir því kærkomið frí undir lok vinnuviku.

Á Íslandi eru 14 frídagar ásamt tveimur hálfum dögum, sem eru aðfangadagur og gamlársdagur. Tveir af þessum frídögum lenda alltaf á sunnudegi og eru með meðfylgjandi frí á mánudegi til þess að laga það. Raunverulegur fjöldi frídaga er því 12 og tveir hálfir dagar. Í ár eru hins vegar 9 frídagar og tveir hálfir dagar vegna þess að þrír frídagar lenda á helgi.

Ýmsir frídagar á kristna dagatalinu eru bundnir við ákveðna vikudaga og fyrir vikið valda þeir minna róti í vinnuvikunni. Má þar nefna páska, en þar er annar í páskum alltaf frídagur á mánudegi. Sömu sögu er að segja af öðrum í hvítasunnu. Annar í jólum er dálítið ankannalegur í þessu samhengi því hann býður ekki upp á frídag á virkum degi ef jóladagur lendir á laugardegi, eins og gerist í ár. Það ætti auðvitað að bæta úr þessu fyrir alla frídaga.

Í tilefni þess að 1. maí bar upp á laugardegi og að meðfylgjandi frí flestra féll brott tel ég að það þurfi að laga þennan galla í frídagamálum okkar Íslendinga. Til viðbótar myndi ég einnig vilja gera bæði 24. og 31. desember að heilsdagsfrídögum.

Þetta þýðir að það verða alltaf jafn margir frídagar á hverju ári en ekki breytilegt eftir árum. Jafn margir frídagar og eru í raun lögboðnir. Þetta ætti því ekki að vera flókin breyting. Þetta myndi eining þýða að ef gamlársdagur og nýársdagur lenda á helgi þá bætist við frídagur á mánudegi og þriðjudegi ef báðir dagarnir eru um helgi. Sama á við um jóladagana. Ef 1. maí eða 17. júní lenda á laugardegi eða sunnudegi er frí á næsta mánudegi. Þetta fyrirkomulag þekkist t.d. í Bretlandi.

Þá þætti mér einnig umræðunnar virða að bæta við tveimur almennum frídögum, í október og í febrúar. Ástæðan fyrir því er langt frílaust tímabil frá verslunarmannahelgi til jóla og frá áramótum til páska. Á þeim tima er hins vegar vetrarfrí í skólum sem spilar illa saman við vinnumarkaðinn. Þessir frídagar væru þannig nokkurs konar fjölskyldufrí. Kannski væri hægt að hafa þá frídaga samhliða fyrsta vetrardeginum og jafnvel endurvekja frí á öskudegi.

Það eru fjölmargar ástæður fyrir því að hafa frídagana fleiri og að stytta vinnutíma. Það minnsta sem við gætum hins vegar gert væri að samræma fjölda frídaga á hverju ári þannig að þeir séu ekki mismargir frá ári til árs. Þannig gætum við ekki bara fagnað baráttudegi verkalýðsins heldur einnig notið þess að fá frídag.