Skiljanlegt ofbeldi?

Hvernig myndir þú bregðast við ef lögreglan myrti reglulega vini þína, kunningja, félaga eða fólk sem þú samsamar þig við? Myndir þú bregðast við með mótmælum? Vonandi. Myndir þú bregðast við með ofbeldi? Líklega ekki. En við vitum alveg að einhver gætu gert það og við myndum jafnvel skilja af hverju. Skiljanlegt, en ekki réttlætanlegt.

Hvernig myndir þú bregðast við ef forsetinn þinn rekur upp neyðaróp um að verið sé að stela kosningum og grafa undan lýðræðinu? Myndir þú bregðast við með mótmælum? Vonandi. Myndir þú bregðast við með ofbeldi? Líklega ekki. En við vitum alveg að einhver gætu gert það og við myndum jafnvel skilja af hverju. Skiljanlegt, en ekki réttlætanlegt.

Ég skil að fólki geti misboðið svo heiftarlega að það slær frá sér. Ég mun aldrei afsaka eða réttlæta slíkt en ég get sýnt því skilning. Þegar maður, sem á að heita leiðtogi, eyðir heilu og hálfu árunum í að dreifa áróðri og ljúga þá hefur það óhjákvæmilega áhrif. Í tilviki árásarinnar á þinghús Bandaríkjanna, hörmuleg áhrif.

Við búum nú í samfélagi þar sem það getur verið mjög erfitt að greina á milli þess hvað er satt og hvað er logið. Sérstaklega ef fólk er ekki tilbúið til þess að efast um það sem leiðtogi þeirra segir heldur tekur öllu sem kemur frá honum og hans flokksfélögum án gagnrýni, án efasemda. Hefðbundnar vísbendingar sem venjulega væri hægt að nota til þess að finna slíkan áróður og lygar virka ekki eins vel og áður. Þar á ég við fullyrðingar um að heilu miðlarnir séu falsmiðlar, ekkert sem kemur frá þeim er trúverðugt. Ef valdafólk nýtir slíkar merkimiðaaðferðir þá eigum við að bregðast við af mikilli varúð. Slíkar fullyrðingar hefðu áður merkt viðkomandi valdhafa sem lygara. Í dag eru hins vegar heilu miðlarnir tileinkaðir falsfréttum, áróðri og útúrsnúningum frá A til Ö.

Það er engin tilviljun heldur. Ástæðan fyrir því að þetta er svona er af því að það er mögulegt og óprúttnir aðilar nýta sér það sjálfum sér til framgangs. Óhjákvæmilega falla einhverjir fyrir lyginni, verja hana og efla.

Þess vegna er traust á stofnunum lýðræðisins mikilvægt. Að það sé hægt að treysta því að þær stofnanir komi hreint og beint fram. Að það sé hægt að treysta því að þeir fulltrúar sem fara með lýðræðislegt vald fari vel með það. Að þeir fulltrúar axli ábyrgð ef þeir bregðast því valdi. Að þeir fulltrúar beiti ekki lygum og útúrsnúningum sjálfum sér til framdráttar. Því á meðan lygin er kannski augljós mörgum þá er hún heilög sannindi fyrir öðrum. Gagnvart leiðtoga sínum sjá þau ekkert illt, heyra ekkert illt og segja ekkert illt. Óhjákvæmileg afleiðing þess er gjá. Gjá sem getur orðið svo breið að fólki ofbýður svo mikið að lokum að það slær frá sér. Skiljanlegt, ekki réttlætanlegt.